Deri Çeşitleri Hakkında Her Şey!

Deri, geçmişten günümüze kadar kullanılmış çok değerli bir
malzemedir. Dayanıklı, uzun ömürlü yapısı, derinin hayatımızın her
alanında kullanımını kolaylaştırmıştır. Rutin hayatımızda kullanım için
çok ince ve detaylı bir süreçten geçer. Oldukça yorucu ve vakit
gerektiren bu akış yıllar boyunca gelişime uğramıştır. Türlü hayvan
derisi, kendine has temizlenme ve işlenme yöntemine sahiptir.
Hayatımızda en çok yer alan organik deri; dana, koyun ve keçi gibi hayvanların derileridir.
Organik
deride çürüme ya da bozulma gibi reaksiyonlar gerçekleşir. Yüzülen deri
bakteri oluşturmaması, deride çürüme ve bozulma yaşanmaması için
tuzlanmalıdır. Tuzlama yapmayanlar ise deriyi kuruturlar. Tuzlamanın
hemen ardından tabaklama işlemi gelir. Deri temizliğine
sepicilik/tabaklık denir. Tabaklama işleminde et deriden tamamen
ayrılır.
Deri, günümüze kadar birçok çeşit ve üründe kullanılmıştır.
Giyim, mobilya, döşeme, ısınma, sanat gibi alanlarda sıklıkla
kullanılmıştır. Kullanılmaya devam etmektedir. Derinin kalitesi
kullanılmayı planlanan ürün için çok önemlidir. Deri çeşitleri ve onlara
ait bakımları sizler için derledik.
Deri Çeşitleri
Akderi: Geçmişte temizlenip, pürüzden arındırılan derinin üstüne eserler yazılmıştır. Orta Asya’da geliştirilen bu yöntemde ceylan derisi tercih edilmiştir. Yumuşak dokulu ceylan derisi ponza taşı ile pürüzsüzleştirilmiştir. Türkler bu deriye tirşe veya akderi olarak adlandırmışlardır. Ceylan derisine yazılan günümüze kadar ulaşan çok fazla eser bulunmaktadır.
Astarlık: Küçükbaş hayvan derilerinin tabaklanmasıyla
ile elde edilmiştir. Doku olarak ince, yumuşak ve elastik yapıdadır.
Doğal renklerde boyanmıştır. Keçi derisi astarlık Glase, koyun
derisinden elde edilen deri Meşin olarak adlandırılmıştır.
Benzer şekilde dana derisinden elde edilen astarlar da mevcuttur.
Baskılı: Derinin üst zarının atılan kısmına gren
denir. Derinin en üst yüzeyidir. Metal plaka üstünde yüksek ısı ve
basınçla baskı uygulanarak elde edilmiştir.
Dore ve Lame: Metalik
sarı yani altın ve gümüş rengine boyanan mamul deridir. Nemli ve
yumuşak bir bezle silinmelidir. Kalıba konulup doğal sprey boyalar ile
bakımı yapılmalıdır.
Florantik: Sırçanın zımparadan sonra boya ile kapatılmasıyla elde edilmiştir. 2 renk kullanabilme özelliğine sahiptir.
Finisajı çok parlaktır. Dalgalı görünüm elde etmek için derinin üzeri fırçalanmıştır.
Glase: Astarlık yumuşak yüzeyli keçi derisi olarak
bilinmektedir. Krom tuzunun sepilmesiyle elde edilmiştir. Finisaj sırça
ile uygulanmaktadır ve birçok renge boyanmaktadır. Oldukça yumuşak bir
deri çeşidi olan Glase, bozuk arazilerde giyilmemelidir. Deriyi yumuşak
nemli bir bezle silmeniz gerekmektedir. Koruma için cila ile
parlatmalısınız.
Her kullanım sonrası kalıpta muhafaza edilmelidir.
Mantar: Sandaletlerde, ayakkabıların taban ve topuk
kısmında kullanılan deridir. Çok hafif olması ile tanınmıştır. Ayrıca
termik taban özelliği vardır.
Meşin: Astarlık koyun derisidir. Çok ince bir yapıya sahiptir. Bu yüzden astar harici tercih edilmemektedir.
Napa: Bilhassa
ayakkabıcılık kültüründe kullanılan deridir. Diri ve tok işlenmiştir.
Glase ile karşılaştırıldığında küçük gözenekli bir yapıya sahiptir.
Ayrıyeten diğer derilere göre suya daha dayanaklıdır. Hassa ve ince bir
yapıya sahip olduğu için özenli kullanılmalıdır. Yumuşak ve nemli bir
bezle nazikçe silinmelidir. Krem cila ile cilalayınız. Cila deriyi
besler ve korur. Her kullanım sonrası kesinlikle kalıba bırakılmalıdır.
Nubuk: Zımparalanarak pürüzsüz hale getirilen deri
yüzeyi kadifemsi bi doku haline gelir. Süetle benzer bir yapıdadır.
Süete nazaran daha toktur. Ek olarak kısa tüylüdür. Nubuk, özel bakım ve
temizlik malzemeleri ile temizlenmelidir.
Nubuk silgisi ile silinmelidir. Kendi renginde boyanmalıdır. Yumuşak fırça ile taranmalıdır.
Pösteki:
Yünü çıkarılmamış deridir. Deri kireç veya benzeri kimyasalların olduğu
bir havuzda bekletilmektedir. Bu nedenle yumuşar ve işleme hazırdır.
Tabaklama, eskiden elde yapılırken, şimdi makine ve kimyasallar ile
yapılmaktadır. Makine ve kimyasallar işlemleri hızlandırır ve
kolaylaştırır.
Sepileme deriyi dayanıklı ve kullanışlı hale getirir.
Belirli aralıklarda su ile ıslatılarak taneli havuzlarda bekletilen
derinin kurumasının önüne geçilmektedir. Bekleme işlemi bazı zamanlar
ayları bulabilmektedir. Suyu tamamen emen deri, hava alan bir mekanda
kurutulmaktadır.
Ayrıca bir parça olarak elde edilen deriye Tulum adı verilmiştir. İşlem görmemiş deriye ise ham veya sırım denilmiştir.
Rugan: Çeşitli
hayvan derilerinden elde edilmiştir. Genellikle dana, sığır, deve, at,
koyun, keçi ve oğlak derisi kullanılmıştır. Tabaklamanın ardından yağlı
ya da sentetik laklar ile finisaj yapılmıştır. Böylece hem yumuşak
dokuya hem de çok parlak bir görünüme sahip olur.
Oldukça ince ve hassas bir yapıdadır. Yumuşak ve nemli bezle silinmelidir. Kuruduktan sonra spreyle parlatılmalıdır.
Diğer hassas derilerde olduğu gibi aynı şekilde her kullanım sonrası kalıba bırakılmalıdır.
Süet: Sığır, dana ve manda yavrusu derilerinin, keçi ya da koyun yavrularının derileriyle krom tuzuyla sepilenmesinden oluşan yapıya denir. Finisaj işleminden sonra oldukça yumuşak tüylü ve kadife doku elde edilmiştir. Arzu edilen tüm renk seçenekleri mevcuttur. Fırça ile temizlenmelidir. Kendi renginde boyandıktan sonra kurumaya bırakılmalıdır. Silikon spreyler ile hava koşulları ve zeminlerden koruyabilirsiniz.
Vejetal: Adından da anlaşıldığı üzere bitkisel
taninler ile işlenmiştir. Tamamen doğal veya sadece üzeri boya ile
renklendirilen olmak üzere iki çeşidi bulunmaktadır. Renklendirilen
Vejetal derileri zaman içinde koyulaşır. Böylece farklı bir görünüme
dönüşür.
Genel olarak aksesuar imalatında kullanılmaktadır. Tamamen natürel olan bakımı, kendisine has üretilen cila ile olmalıdır.
Vidala: Dana, sığır ve at derilerinden elde
edilmiştir. Deri krom tuzlarıyla tabaklanma yöntemi kullanılmıştır.
Finisaj işlemi sonrası birçok renk ve yumuşak doku elde edilmiştir.
Bilhassa kışlık ayakkabılar ve botların, zenne ve terliklerin imalatında
kullanılan bir deri çeşididir. Su geçirmez özelliğe sahiptir.
Ayakkabı
kiri özellikle toz ve çamur ise yumuşak bir bez veya fırça ile
temizlenmelidir. Deriye besleyicilik veren ve deriyi koruyan katı cila
kullanılmalıdır. Cila on dakika kadar bekletildikten sonra yumuşak fırça
ile parlatılmalıdır.
Büzüşme ve buruşma gibi olası sorunlarda temiz ve az nemli bir alanda kalıba 2 gün bırakılıp, dinlendirilmelidir.
Bu bakım ve koruma yöntemi derinin ömrünü uzatacaktır.
Yağlı Deri: Kalın ve mat olan vidala çeşididir.
Vidala ile karşılaştırıldığında su geçirme özelliği düşüktür. Kışlık
deri ayakkabılar ve bazı bot modellerinin imalatında kullanılır. Hava
şartları ve zorunlu zeminlerden etkilenen deri, hafif nemli bezle
silinmelidir. Nemli bir ortamda kurumaya bırakılıp kalıba
yerleştirilmelidir. Zedelenen derinin bakımı için bakım spreyleri
kullanılabilir. Tozsuz bir ortamda muhafaza edilmelidir.
Zik: Derinin işlenmiş haline denir. Genellikle koyun derisi kullanılır. İnce ve esnek yapıdadır.